Забарона кніг у Беларусі – гэта інструмент палітычнай цэнзуры і сістэмнай рэпрэсіі, які парушае нацыянальнае і міжнароднае права.
Мы маем тры спісы забароненых кніг: два афіцыйныя і адзін нефармальны, што не існуе ў адкрытым выглядзе, але бібліятэкі і кнігарні ведаюць, якіх аўтараў нельга мець у доступе. Ён ствараецца праз даносы, візіты ідэолагаў і самацэнзуру.
Нефармальны спіс – гэта сістэма непублічных забарон, што дзейнічае па-за любым прававым полем. Яна не аперуе афіцыйнымі спісамі ці судовымі рашэннямі. Замест гэтага яна функцыянуе праз вусныя загады, ананімныя «камісіі» і атмасферу ўсёпранікальнага страху. Гэта «прывідны спіс», які немагчыма аспрэчыць, бо фармальна яго не існуе. Кнігі проста знікаюць з паліц бібліятэк і крам, са школьных праграм, не пакідаючы папяровага следу.
Гэты механізм – мэтанакіраваная дзяржаўная палітыка для зачысткі культурнай і інтэлектуальнай прасторы краіны. Яе мэта – сцерці альтэрнатыўныя гістарычныя наратывы, задушыць нацыянальную ідэнтычнасць, прымусіць замаўчаць крытычныя галасы і, што самае галоўнае, спарадзіць глыбокую самацэнзуру, калі страх робіцца ўнутраным рэдактарам для кожнага аўтара, выдаўца і нават чытача.
Мы стварылі асобны матэрыял, каб разабрацца, дзе і як працуе гэтая цэнзура, якія кнігі і аўтары робяцца яе ахвярамі і да якіх наступстваў для беларускага грамадства гэта прыводзіць. Прачытаць яго можна тут.